3.12.2007 - Updated 17.07.2017 - Μαίρη Χαρίσκου – 18 ΣΧΟΛΙΑ
Έθιμο γλυκό, που γίνεται πράξη την ημέρα της Αγίας Βαρβάρας στις 4 Δεκεμβρίου με πρώτη ύλη το σιτάρι.
Ταξιδεύει αρκετά πίσω στο χρόνο αυτή η συνταγή. Έθιμο γλυκό, που γίνεται πράξη την ημέρα της Αγίας Βαρβάρας στις 4 Δεκεμβρίου με πρώτη ύλη το σιτάρι.
Δε γνωρίζω από που προέρχεται, ή πως ξεκίνησε, γνωρίζω όμως πως φτιάχνεται και αυτό είναι το θέμα μας σήμερα, παραμονή της γιορτής της Αγίας Βαρβάρας.
Στο σπίτι μου φτιάχνουμε κάθε χρόνο βαρβάρα. Δε θα μπορούσαμε να το ξεχάσουμε κιόλας. Με το που μπαίνει ο Δεκέμβρης ο πατέρας μου αναφέρει τουλάχιστον 5-6 φορές τη μέρα ότι πρέπει να κάνουμε βαρβάρα για το έθιμο. Τη λιγουρεύεται και μόνο που τη σκέφτεται.
Τι θα χρειάστούμε
- μισό κιλό σιτάρι
- 250 γρ. ξανθή σταφίδα
- 250 γρ. ξερά σύκα
- 250 γρ. ζάχαρη
- 3 κουταλιές καβουρντισμένο αλεύρι
- 1 κουταλάκι αλάτι
- καρύδια
- κανέλα
Πως το φτιάχνουμε
Από βραδύς στις 2 Δεκεμβρίου θα βάλουμε σιτάρι να μουλιάσει. Μισό κιλό είναι αρκετό για μια μεγάλη κατσαρόλα 5-6 λίτρων.
Την επόμενη ημέρα βάζουμε το σιτάρι στην κατσαρόλα να βράσει με 2-3 λίτρα νερό. Όταν μισοβράσει και μαλακώσει το σιτάρι συμπληρώνουμε κι άλλο νερό στην κατσαρόλα αν χρειαστεί και προσθέτουμε τις σταφίδες, τα σύκα, τη ζάχαρη, το αλεύρι, το αλάτι και το αφήνουμε να βράσει μέχρι να χυλώσει.
Όταν δούμε πως έχει χυλώσει, το κατεβάζουμε από τη φωτιά.
Το σερβίρουμε σε βαθιά πιάτα και ρίχνουμε από επάνω καρύδια και κανέλα και την επόμενη ημέρα προσφέρουμε από ένα πιάτο σε τρία σπίτια.
Κατά βάση, το έθιμο θέλει τη βαρβάρα να προσφέρεται.
Ουσιαστικά όπως καταλάβατε, γινόταν μια ανταλλαγή πιάτων και το κάθε σπίτι έτρωγε “ξένη βαρβάρα”. Η Αγία Βαρβάρα θεωρείται προστάτιδα των παιδιών από τις αρρώστιες και το πιάτο αυτό προσφέρεται σε κάποιες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας γι’ αυτό τον λόγο.
Πολύ καλό αυτό! Να συνδυάζεις δηλαδή συνταγή και σχετικό έθιμο. Αντε βρε, στο τέλος θα βγάλεις βιβλίο με συνταγές λαογραφικής αξίας!
Έχουν ενδιαφέρον κάποιες συνταγές όταν σχετίζονται με την λαογραφία μας.
Για βιβλίο δε το κόβω, blog και πολύ μου είναι!
:)
Κοίτα αν γράφονται στο blog τα κείμενα και είναι έτοιμα, μετά ένα βήμα είναι να βγουν βιβλίο… Αναλαμβάνω δωρεάν σελιδοποίηση…
Αν βρούμε και ένα χορηγό για τα τυπογραφικά έξοδα τελείωσε. Διαφήμιση θα του κάνουμε από τα blog και ουδέν πρόβλημα…
Βρε δαιμονικό μυαλό!
Άσε τα βιβλία τώρα κι έλα να “μπλογκάρουμε” με την άνεση μας.
Το μόνο που δε θα ήθελα να κάνω αυτή τη στιγμή, είναι να ψάχνω χορηγό τυπογράφο για να βγάλω βιβλίο.
Χα! Χα! μου άρεσε η αντίδραση… Αντε, γράψε καμία νέα συνταγή. Περιμένω… με μπόλικη όρεξη…
Άσε που από ότι κατάλαβα με παρακολουθεί τυπογράφος και δε θέλω να του δώσω λάθος εντύπωση. Δε λέει να αρχίσει να φαντασιώνεται δον κιχώτες πάλι. Τους βαρέθηκα.
Πιάστηκα με το BlogSpace για μερικές αλλαγές και δε βρήκα χρόνο για τα κείμενα του SheBlogs.
Οι νέες συνταγές θα είναι δυο πίτες με φρούτα, θα τις ανεβάσω αυτές τις μέρες
Παιδιά, λυπάμαι που σας το λέω αλλά τα βάρβαρα (όπως τα λέμε στα Δωδεκάνησα) δεν είναι έτσι. Σας συνιστώ να ψάξετε να βρείτε πως τα κάνουν στην Κω και θα καταλάβετε. Λείπουν πολλά υλικά ακόμα…
Ευχαριστώ,
Μιχάλης
@paganinos αυτή είναι συνταγή από βόρεια Ελλάδα. Πιθανόν να διαφέρει αρκετά με αυτή των Δωδεκανήσων.
Όποιος γνωρίζει τη νησιώτικη version μπορεί να γράψει σχετικά για να την μάθουμε κι εμείς
:)
Η διαδικασία μέχρι το βράσιμο του σιταριού είναι οκ. ΑΛλά δεν πρέπει να προσθέσετε τόσο νερό μετά. Σίγουρα θα θυμίζει σούπα, αλλά με λιγότερο νερό, δλδ ίσα ίσα να είναι καλυμμένο το σιτάρι. Εμείς στην Κω κατά το βράσιμο ξύνουμε λίγο καρότο και ρίχνουμε μερικά ρεβίθια στην κατσαρόλα. 5 λετπά πριν σβήσουμε τη φωτιά ρίχνουμε επίσης μισή χούφτα σταφίδες.
Μετά από αυτό – συνήθως αφού περάσει κανένα 20λεπτο που έχουμε σβήσει το μάτι ξεκινάει το κρίσιμο σημείο. Τα βάρβαρα χωρίς ταχίνι δεν λέγονται βάρβαρα. Οπότε ρίχνουμε μερικές κουταλιές ταχίνι (συνήθως 6-7 για την παραπάνω περιγραφόμενη δοσολογία) και σε πολύ χαμηλή φωτιά ανακατεύουμε τα βάρβαρα – για να μην πιάσουν κιόλας – μέχρι να αρτυθούν. Θα πρέπει να δέσουν με το ταχίνι, οπότε αν χρειαστεί βάζουμε κι άλλο. Άλλωστε φαίνεται με μάτι ότι έχουν δέσει. Ρίχνουμε και λίγο ανθόνερο. Σβήνουμε τη φωτιά μετά το “δέσιμο” αυτό και μπορούμε να τα σερβίρουμε τώρα.
Τι θα ρίξουμε πάνω από τα βάρβαρα; (με τη σειρά που αναφέρονται)
1) κανέλα
2) ψιλοτριμμένο σουσάμι μέχρι να καλυφθεί όλο το πιάτο
3) τριμμένα καρύδια, όχι πολύ ψιλά αλλά ούτε και ολόκληρα
(μισή χούφτα)
4) άψητα αμύγδαλα κομμένα μακρόστενα (μισή χούφτα)
5) λίγο ρόδι
Καλή όρεξη!
Μιχάλης (Κως)
Κάτι τελευταίο: Μην νομίζετε ότι είναι αμάρτημα να κάνετε τα βάρβαρα και άλλες φορές το χρόνο. Πολύ λίγος κόσμος μπορεί να καταλάβει την θρεπτική αξία αυτού του εδέσματος. Να τα κάνετε πιο συχνά λοιπόν, γιατί είναι σίγουρα προτιμότερα από τις γνωστές διατροφικές συνήθειες του Έλληνα…
Σημαντική Παράλειψη: Λίγοι τρώνε τα βάρβαρα χωρίς ζάχαρη λόγω της δυνατής γεύσης του ταχινιού. Σίγουρα θα βάλετε όση ζάχαρη ή μέλι χρειάζεται για τις δικές σας ανάγκες. Τα 250 γρ. που αναφέρονται στην παραπάνω δοσολογία είναι αρκετά πιστεύω.
ουάου είναι τελείως διαφορετική αυτή η version
Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πόσο αλλάζει μια συνταγή από τόπο σε τόπο.
Με εξαίρεση τα ρεβύθια (με τα οποία είμαι εχθρός) θα τη δοκίμαζα ευχαρίστως
Ευχαριστούμε paganinos
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ
Η Αγία Βαρβάρα, ήταν θυγατέρα του φανατικού εθνικού Διόσκουρου, που το μίσος του για τους Χριστιανούς ήταν πολύ μεγάλο και τον οδηγούσε σε πράξεις εγκληματικές. Αντίθετα, η Βαρβάρα ήταν κρυφή Χριστιανή και όταν χρειάστηκε δεν δίστασε να φανερώσει το μυστικό της στον πατέρα της, αψηφώντας την οργή του. Φυσικά ο σκληρός και άπονος Διόσκουρους, τυφλωμένος από τον φανατισμό του και μη μπορώντας να την συγχωρέσει, την παρέδωσε στον έπαρχο για να την τιμωρήσει. Ο έπαρχος θαμπωμένος από την ομορφιά της αλλά και τον θαυμάσιο χαρακτήρα της νέας, θέλησε να την σώσει. Προσπάθησε να την κάνει να αλλάξει ιδέες, αλλά μάταια. Την βασάνισε αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Τότε την έστειλε πίσω στον πατέρα της. Αυτός τυφλωμένος από το μίσος του για τους χριστιανούς, δεν μπόρεσε πια να δει τη Βαρβάρα σαν κόρη του. Κατά την κρίση του, αφού ήταν Χριστιανή, ήταν άσπονδος εχθρός και έπρεπε να εξοντωθεί.
Έτσι αποφάσισε να αποκεφαλίσει με τα ίδια του τα χέρια την Βαρβάρα. Κατά την παράδοση, ενώ το ξίφος του πατέρα της έκοβε το κεφάλι της, η Θεία Δίκη, με μορφή κεραυνού έκαψε τον άσπλαχνο πατέρα. Αυτόν τον τιμωρό κεραυνό, συμβολίζουν τα πυρά του πυροβολικού μας, κι έχουν ως προστάτιδα την Αγία Βαρβάρα.
Επίσης η Αγία Βαρβάρα είναι προστάτιδα και των παιδιών και τα φυλάει από τις κακές παιδικές αρρώστιες, όπως την βλογιά και άλλες. Για να την “γλυκάνουν” σε πολλά μέρη του τόπου μας την ημέρα της γιορτής της προσέφεραν μελόπιτες ή κολυβόζουμο, που στην Θράκη τόλεγαν “ΒΑΡΒΑΡΑ”. Το έθιμο πανάρχαιο και θυμίζει την πανσπερμία. Στους Χριστιανούς η παρασκευή της “Βαρβάρας” καθιερώθηκε από το εξής περιστατικό.
Ο σατανικός νους του Διόσκουρου, είχε συλλάβει ένα σατανικό και αποτρόπαιο σχέδιο για την εξόντωση των Χριστιανών της περιοχής του. Κάλεσε όλους τους αρτοποιούς της περιοχής του και τους έδωσε εντολή να βάλουν δηλητήριο στο ψωμί που θα παρασκεύαζαν και οι πωλητές τροφίμων στα τρόφιμα που θα πωλούσαν.
Το μυστικό αυτό το έμαθε η κόρη του η Βαρβάρα, και ειδοποίησε τους χριστιανούς να μην αγοράσουν ψωμί και τρόφιμα, και να πορευτούν με τα υπολείμματα που είχαν στα σπίτια τους. Έτσι κάθε Χριστιανική οικογένεια μαγείρεψε ότι πρόχειρο της βρέθηκε στο σπίτι. Επειδή όμως τα τρόφιμα που τους είχαν απομείνει ήταν πολύ λίγα και κάθε είδος από μόνο του δεν έφτανε για μια σωστή μαγειριά, έβαλαν στην κατσαρόλα λίγο από όλα. Δηλαδή, λίγο στάρι, μερικά φασόλια, κουκιά, σταφίδες και ότι άλλο σχετικό είχαν, κι όλα μαζί τα μαγείρεψαν. Ετσι χάρη στη Βαρβάρα σώθηκαν και από τότε σε ανάμνηση αυτού του περιστατικού καθιερώθηκε στη γιορτή της να μαγειρεύουν το παρασκεύασμα αυτό που είναι γλυκό και φαγητό μαζί και λέγεται
“ΒΑΡΒΑΡΑ”
Στη Θράκη χρησιμοποιούν εννέα είδη για την παρασκευή της Βαρβάρας.
(σιτάρι, μύγδαλα, καρύδια, ρόδια, σταφίδες, κανέλα, σουσάμι, ταχίνη και φρούτα ψιλοκομμένα, κυρίως μήλα σκληρά) Στην περιοχή της Μακράς Γέφυρας και της Αδριανούπολης για γούρι έριχναν μέσα 3 εως 4 κουκιά και όποιος τα έβρισκε θεωρούταν καλότυχος
Οι παροιμίες λένε: «Βαρβάρα βαρβαρώνει (το κρύο), αη Σάββας σαβανώνει, αϊ Νικόλας παραχώνει», «Αγία Βαρβάρα γέννησε (το χιόνι), άη Σάββας το δέχτει κι άη Νικόλας έτρεξε να πάει να το δαφτίσει (το βάφτισε χιόνι)». Κάθε φορά της αγίας Βαρβάρας, συνήθιζαν να τρώνε και το αντίστοιχο γλυκό . Είναι ένα έθιμο παλιό και πρόκειται για ένα γλυκό σε μορφή σούπας που περιέχει διάφορα σπυριά, που συμβολίζουν τα σπυράκια που βγάζουν τα μικρά παιδιά όταν κολλάνε τις παιδικές αρρώστιες (ξέρετε τώρα, ανεμοβλογιά, ιλαρά και όλα αυτά τα ωραία). Λένε πως με τη Βαρβάρα τα παιδιά θα περάσουν τις αρρώστιες αυτές ελαφρά.
Το έθιμο, απ’ όσο ξέρω είναι πανάρχαιο και συνδέεται με τη σοδιά του σιταριού. Φυσικά οι χριστιανοί, βρήκαν τρόπο να το εκχριστιανίσουν, συνδέοντάς το με το μαρτυρικό θάνατο της Αγίας Βαρβάρας. Νομίζω όμως ότι τα λέει μακράν καλύτερα εδώ: http://thrakiveria.gr/content/view/321/7/
Εγώ δεν είμαι Θρακιώτισσα, ζω όμως πολλά χρόνια εδώ και ενστερνίστηκα τα έθιμα του τόπου. Πρώτη φορά άκουσα τη Βαρβάρα στη Θράκη. Στη Μυτιλήνη, απόπου κατάγομαι, είναι άγνωστη. Σίγουρα διαφέρει από τόπο σε τόπο, ακόμα και μέσα στη Θράκη.
Σας γράφω τη συνταγή που έμαθα στα Άβδηρα και στην Κομοτηνή:
Βαρβάρα
Υλικά
½ κιλό αποφλοιωμένο σιτάρι
1 κουκί
2 ρεβύθια
3 φασόλια μικρά
4 φασόλια μαυρομάτικα
5 φασόλια μεγάλα
6 φακές
7 σπυριά φάβα
[τα όσπρια πρέπει να είναι μονός αριθμός. Κατά τα άλλα μπορούμε να βάλουμε ό,τι θέλουμε].
Γαρύφαλλα ακοπάνιστα και κοπανισμένα
Κανέλλα ακοπάνιστη και κοπανισμένη
Σουσάμι
Σταφίδες
Καρύδια ολόκληρα
2 σύκα
Εκτέλεση
Πλένουμε καλά και βράζουμε το σιτάρι σε σιγανή φωτιά. Ρίχνουμε ταυτόχρονα τα όσπρια και τα ακοπάνιστα μπαχαρικά. Όταν χυλώσει τη μισή ζάχαρη. Συνεχίζουμε το βράσιμο. Όταν είναι σχεδόν έτοιμο, ψήνουμε δύο κουταλιές αλεύρι, το λυώνουμε με νερό, το περνάμε από σουρωτήρι και το ρίχνουμε μέσα.
Σερβίρουμε βάζοντας μέσα στο μπώλ σταφίδες. Από πάνω ρίχνουμε ζάχαρη κατά βούλησιν, κανέλλα, γαρύφαλλο τριμμένα και σουσάμι.
Εγώ που είμαι Μυτιληνιά, στο δικό μου πιάτο βάζω πιπερόριζα, αναπόσπαστο στοιχείο των εθιμικών μυτιληνιών εδεσμάτων, όπως τα κόλλυβα.
Τ’ωρα τελευταία έμαθα ότι οι Κωνστ/τισες έβαζαν μέσα και μερικά ξερά κουκια να βράσουν με τα υπόλοιπα υλικά και όταν σέρβιραν τη βαρβάρα όποιος τύχαινε στο πιάτο του κουκί δεν το έτρωγε αλλά το κράταγε μέχρι να στεγνώσει εντελώς και το φύλαγε για ένα χρόνο στο πορτοφόλι του . Ηταν το γούρι του για να μην μείνει ποτέ χωρίς χρήματα. Κάντε το .Είναι πολύ γλυκό να το βρίσκεις ανάμεσα στα ψιλά σου και να χαμογελάς, αν μη τι άλλο σου μένει το χαμόγελο ,Εμείς πάντως με τις φίλες μου το κάναμε και το ευχαριστηθήκαμε ,είχε πλάκα όταν έβλεπε η μιά της άλλης το κουκί,έπεφτε το γέλιο!
Ενδιαφέρουσα συνταγή και τα υλικα ένα και ένα και κυρίως πολυ κοντά μας γαστρονομικά.
Θα μπορούσε κάλλιστα να τυποποιηθεί και να αρχίζει να πιάνει χώρο στο πάγκο των καταστημάτων έναντι των νιφάδων καλαμποκιού με όποια αλυσιδωτή σχεση εχει και οικονομικα-λαογραφικα-πολιτισμικα και παραγωγικά στον τόπο μας.